Kỷ niệm 78 năm Ngày tổng tuyển cử đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Công hoà (6/1/1946 – 6/1/2024)
Thắng lợi của cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên bầu Quốc hội Việt Nam (6/01/1946) đánh dấu bước trưởng thành của Nhà nước cách mạng Việt Nam, mở ra một thời kỳ mới của đất nước ta có một Quốc hội, một Chính phủ thống nhất, một bản Hiến pháp tiến bộ và một hệ thống chính quyền hoàn toàn đầy đủ danh nghĩa về mặt pháp lý để đại diện cho nhân dân Việt Nam về đối nội và đối ngoại.
Ngày 16/8/1945, tại đình
Tân Trào (Tuyên Quang), Chủ tịch Hồ Chí Minh và Tổng bộ Việt Minh (Việt Nam độc
lập Đồng minh hội) đã khai mạc Đại hội đại biểu quốc dân (còn gọi là Quốc dân
Đại hội Tân Trào). Tham dự Đại hội có hơn 60 đại biểu đại diện cho cả 3 miền
Bắc - Trung - Nam, đại diện cho các ngành, các giới, các dân tộc, các đảng phái
chính trị, các đoàn thể cứu quốc và một số Việt kiều ở Thái Lan và Lào để bàn
kế hoạch Tổng khởi nghĩa giành chính quyền về nhân dân. Đại hội đã quy định
Quốc kỳ là lá cờ đỏ có ngôi sao vàng 5 cánh ở giữa, Quốc ca là bài "Tiến
quân ca". Ngày 17/8/1945, Đại hội bế mạc trong không khí sôi nổi của Tổng
khởi nghĩa; thay mặt Uỷ ban Dân tộc giải phóng Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh
đã đọc lời tuyên thệ: "Chúng tôi là những người được Quốc dân đại biểu bầu
vào Uỷ ban dân tộc giải phóng để lãnh đạo cuộc cách mạng của Nhân dân. Trước lá
cờ thiêng liêng của Tổ quốc, chúng tôi nguyện kiên quyết lãnh đạo nhân dân tiến
lên, ra sức chiến đấu chống quân thù, giành lại độc lập cho Tổ quốc. Dù phải hy
sinh đến giọt máu cuối cùng, không lùi bước". Quốc dân Đại hội Tân Trào là
mốc son trong lịch sử vẻ vang của cách mạng Việt Nam, là tiền thân của Quốc hội
Việt Nam, như lời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: "Việt Nam
quốc dân đại biểu Đại hội cử ra Uỷ ban dân tộc giải phóng Việt Nam để lãnh đạo
toàn quốc nhân dân kiên quyết đấu tranh kỳ cho nước được độc lập. Đó là một
tiến bộ rất lớn trong lịch sử tranh đấu giải phóng của dân tộc ta từ ngót một
thế kỷ nay. Đó là một điều khiến cho đồng bào ta phấn khởi và riêng tôi hết sức
vui mừng".
Ngày 2/9/1945, tại Quảng
trường Ba Đình (Hà Nội), trước hàng chục vạn đồng bào, Chủ tịch Hồ Chí Minh
thay mặt Chính phủ lâm thời trịnh trọng đọc bản Tuyên ngôn độc lập,
khai sinh nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa, nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa
Việt Nam.
Ngày 3/9/1945, Chính phủ
lâm thời tổ chức phiên họp đầu tiên, Chủ tịch Hồ Chí Minh đề nghị Chính phủ:
"Tổ chức càng sớm càng hay cuộc Tổng tuyển cử với chế độ phổ thông đầu
phiếu. Tất cả công dân trai gái mười tám tuổi đều có quyền ứng cử và bầu cử,
không phân biệt giàu, nghèo, tôn giáo, dòng giống…".
Ngày 8/9/1945, Chủ tịch
Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa ban hành Sắc lệnh số 14-SL
quy định mở cuộc Tổng tuyển cử để bầu Quốc hội và ghi rõ: Chiếu theo
Nghị quyết của Quốc dân Đại hội ngày 16, 17 tháng 8 năm 1945 tại khu giải
phóng, ấn định rằng nước Việt Nam sẽ theo chính thể dân chủ cộng hòa và Chính
phủ nhân dân toàn quốc sẽ do một Quốc dân đại hội bầu theo lối phổ thông đầu
phiếu cử lên.
Sau khi sắc lệnh được ban
hành, công tác chuẩn bị cho cuộc Tổng tuyển cử diễn ra rất khẩn trương trong
điều kiện thù trong, giặc ngoài; trong bối cảnh nền kinh tế - xã hội hết sức
khó khăn. Việc tổ chức Tổng tuyển cử, các ban bầu cử đã được thành lập tới tận
làng xã do Ủy ban nhân dân các cấp trực tiếp đảm nhiệm. Nhiều người có tài, có
đức xung phong ra ứng cử hoặc được quần chúng giới thiệu ra ứng cử. Danh sách
cử tri và ứng cử viên được hoàn thành và niêm yết công khai. Quần chúng sôi nổi
trao đổi, tranh luận, chất vấn nhằm lựa chọn được những người xứng đáng nhất
làm đại diện cho mình, hạn chế những phần tử cơ hội lợi dụng dịp Tổng tuyển cử
để tranh giành quyền chức.
Ngày 5/1/1946, Chủ tịch
Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi quốc dân đi bỏ phiếu, trong đó khẳng định: "Ngày
mai, là một ngày vui sướng của đồng bào ta, vì ngày mai là ngày Tổng tuyển cử,
vì ngày mai là một ngày đầu tiên trong lịch sử Việt Nam mà nhân dân ta bắt đầu
hưởng dụng quyền dân chủ của mình".
Ngày 6/1/1946, cuộc Tổng
tuyển cử bầu Quốc hội đầu tiên đã diễn ra trên cả nước, kể cả các vùng đang có
chiến sự ở Nam bộ, Nam Trung bộ và Tây Nguyên. Các tỉnh phía Bắc, mặc dù phải
đối phó với ân mưu phá hoại hết sức tinh vi và trắng trợn của kẻ thù nhưng cuộc
Tổng tuyển cử diễn ra an toàn.
Tổng số cử tri đi bỏ
phiếu đạt 89%, trừ một số nơi phải bầu bổ sung còn tuyệt đại đa số các địa
phương chỉ bầu một lần. Cuộc Tổng tuyển cử đã bầu được 333 đại biểu, trong đó
có 57% số đại biểu thuộc các đảng phái khác nhau; 43% số đại biểu không đảng
phái; 87% số đại biểu là công nhân, nông dân, chiến sỹ cách mạng; 10 đại biểu
nữ và 34 đại biểu dân tộc thiểu số. Trong thành phần của Quốc hội có đại biểu
đại diện cho cả ba miền Bắc - Trung - Nam, các giới từ những nhà cách mạng lão
thành, thương gia, nhân sỹ, trí thức và các nhà hoạt động văn hóa, đến đại biểu
các thành phần tôn giáo, những người không đảng phái và các đảng phái chính
trị. Chủ tịch Hồ Chí Minh trúng cử với số phiếu cao nhất (98,4%).
Cuộc Tổng tuyển cử đã
được tiến hành theo những nguyên tắc dân chủ, tiến bộ nhất: Phổ thông, bình
đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín đã hoàn toàn thắng lợi. Quốc hội đầu tiên của
nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa ra đời. Thắng lợi đó là một mốc son đánh dấu
bước phát triển nhảy vọt đầu tiên về thể chế dân chủ của nước Việt Nam; khẳng
định đường lối, chủ trương của Đảng ta đúng đắn, sáng tạo, thể hiện khát vọng
được độc lập, tự do của Nhân dân Việt Nam và niềm tin tuyệt đối của Đảng và Chủ
tịch Hồ Chí Minh vào tinh thần yêu nước của Nhân dân ta. Đồng thời, đó cũng là
sự biểu thị khát vọng dân chủ của Nhân dân và sức mạnh của khối đại đoàn kết
toàn dân tộc.
Thắng lợi của cuộc Tổng tuyển cử
như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã phát biểu tại kỳ họp thứ nhất của Quốc hội đầu
tiên, là: “...kết quả của sự hy sinh, tranh đấu của tổ tiên ta, nó là kết
quả của sự đoàn kết anh dũng phấn đấu của toàn thể đồng bào Việt Nam ta, sự
đoàn kết của toàn thể đồng bào không kể già, trẻ, lớn, bé, gồm tất cả các tôn
giáo, tất cả các dân tộc trên bờ cõi Việt Nam đoàn kết chặt chẽ thành một khối
hy sinh không sợ nguy hiểm tranh lấy nền độc lập cho Tổ quốc”.
Kỷ niệm 78 năm Ngày Tổng tuyển cử
đầu tiên bầu ra Quốc hội Việt Nam (06/01/1946 - 06/01/2024) là dịp để toàn
Đảng, toàn dân, toàn quân ta ôn lại lịch sử hình thành và phát triển; ghi
nhận những thành tựu và rút ra những bài học kinh nghiệm mà Quốc hội nước ta đã
đạt được trong 78 năm qua. Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng Cộng sản
Việt Nam, sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan trong bộ máy nhà nước, của Mặt
trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể nhân dân; sự hợp tác và giúp đỡ của bạn
bè quốc tế; sự ủng hộ và giám sát của Nhân dân, Quốc hội nước ta sẽ tiếp tục
phát huy truyền thống cách mạng hào hùng của dân tộc, luôn là hiện thân của
khối đại đoàn kết toàn dân tộc, xứng đáng là cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân
dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa
Việt Nam, phấn đấu vì mục tiêu: Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn
minh./.
Phòng
Thông tin công tác Tuyên giáo (tổng hợp)